Haar rode jack en zonnebril zijn bedekt met een flinterdun ijslaagje. Onder de muts en het zuurstofmasker uit steken wat plukken van haar normaal donkerbruine haren, die spierwit zijn uitgeslagen. De camera registreert slechts twee stukjes blote wang. De wangen van Bernice Notenboom.
Dat was op 8.850 meter hoogte. Nu draagt ze een bontgekleurd shirtje en geniet ze zichtbaar van de vele vazen met bloemen in een hoofdstedelijk restaurant.
Notenboom (47) is als eerste Nederlandse vrouw in een jaar tijd naar de Noord-, Zuid- en Koude Pool in Siberië geskied. Een jaar later, in 2009, beklom ze als tweede Nederlandse vrouw ooit de ‘Moedergodin der aarde’, de Mount Everest. De geboren Rotterdamse is tijdens die reis samen met haar partner Walter Laserer aan de dood ontsnapt en onderweg verloren ze sherpa Lhapka Nuru. Zondag is haar reis te volgen in de documentaire ’Himalaya Alert’. Toch zegt ze dat het bereiken van de top ‘nooit haar doel is geweest’.
Klimaatverandering
„Je kunt de klimsport wel een mannenwereld noemen. Vrouwen hoeven zich niet per se te bewijzen. Ook ik heb die bewijsdrang niet zo. Ik had die hele winter getraind om de top te halen. Maar het gaat mij meer om de weg daarnaar toe. Ik wilde de klimaatverandering onder de aandacht brengen en media-aandacht krijg je nu eenmaal als je extreme dingen doet. En dan spreekt de Mount Everest natuurlijk wel aan.”
Notenboom werkte in Amerika bij Microsoft. “Het was keihard afzien, 80 uur per week werken en ik reisde door de week de hele wereld over.” Na twee jaar besloot ze te stoppen, ook al zou ze na nog een aantal jaren ‘financieel binnen’ zijn geweest. Daarna ging ze als journalist werken bij National Geographic en reisde ze weer de wereld over. “Ik had echt een droombaan, tenminste dat zeiden anderen tegen me. Maar het was allemaal in opdracht. Ik wilde graag mijn eigen projecten doen.” Ze startte nog een eigen rafting-bedrijf in Amerika, tot ze de Amerikaanse droom vaarwel zei en besloot een chalet te bouwen in een ski-oord in Canada. Dat is nog altijd haar thuis. “Ik heb veel geleerd. Maar ik had ook het gevoel dat ik elke keer, als ik met mijn leven op een splitsing stond, een verkeerde afslag had gemaakt.” Notenboom besloot beroepsavonturier te gaan worden en zelf expedities te gaan organiseren. “Dat doet me echt leven.”
Met haar team vertrok ze in maart 2009 naar de Himalaya. Met Felix de arts, Tomsky de dataspecialist en met de Oostenrijkse berggids Walter, die kort daarvoor haar grote liefde was geworden. Notenboom leerde Walter Laserer kennen op de dag voordat ze als eerste vrouw de zuidpoolexpeditie ging doen. “Die avond stond Walter voor mijn hotelkamer en vroeg of ik zin had in een wandeling. Ik ben met hem meegegaan ondanks dat ik me moest voorbereiden op de barre tocht. Ik kwam pas zes uur later terug. Dat was best een onverantwoorde actie. Maar ja, ik had niet gedacht zo verliefd te worden op mijn 45e.”
Klimaatverandering
Alle grote expedities van Notenboom staan in het teken van klimaatverandering. De gletsjers smelten en er valt nauwelijks neerslag, waardoor ijsmassa’s krimpen. De gletsjers van de Himalaya voeden de tien grootste rivieren in Zuidoost-Azie, waarvan 1,3 miljard mensen afhankelijk zijn. Veel overstromingen en uiteindelijk droogte kunnen rampzalige gevolgen hebben. In ‘Himalaya Alert’ laat Notenboom zien hoe dorpen en inwoners bedreigd worden door meren die door het smeltwater ontstaan. Veel puindammen hebben het begeven of staan onder enorme druk. Notenboom zag hoe de sherpakinderen in de Himalaya letterlijk leven in de schaduw van de Asian Atmospheric Brown Cloud, een drie kilometer dikke smoglaag ten gevolge van industrieën in India en China.
“Ik snap best dat sommige critici zeggen dat ook de natuur zelf een steentje bijdraagt aan de klimaatveranderingen”, vertelt ze. “Maar we kunnen niet ontkennen dat mensen een belangrijke bijdrage leveren aan de CO2-uitstoot. Daar moeten we iets aan doen.”
De tocht verliep niet geheel voorspoedig. Het team raakte sherpa Lhapka kwijt tijdens een lawine. “Zoeken naar zijn ontzielde lichaam was te gevaarlijk. We hebben wel eens het verwijt gehad dat we toch doorgingen met de tocht, ondanks het gevaar. Maar we waren goed getraind en wisten hoe graag Lhapka naar de top wilde. Dus zijn we voor hem verder gegaan. We wilden onszelf ook niet teleurstellen. Als je een auto-ongeluk hebt overleefd, dan stap je toch ook weer in een auto?” Notenboom geeft toe dat ze na de dood van Lhapka emotioneel geblokkeerd was. “Ik kon gewoon niet huilen. Dat begrijp ik nu nog niet. Maar als ik me wel had laten gaan, had ik wellicht niet verder gekund.”
Overleven
Tijdens de beklimming raasden meerdere lawines voorbij. “Ik nam het niet ernstig”, vertelt Notenboom. “We schuilen wel even onder een ijswand, dacht ik.” Maar bij de derde lawine, ontstaan doordat een groot stuk ijs afbrak, hebben Laserer en Notenboom de dood in de ogen gekeken. Ze vielen tien meter naar beneden in een gletsjerspleet. “Het leek een eeuwigheid te duren. Ik kan me iedere seconde nog herinneren. Je ziet niets. Sneeuw, ijs, alles valt op je. Het zit in je mond, je oren. Ik kon bijna niet ademhalen en dacht this is it. Tot ik de stem van Walter hoorde. Hij lag een stuk onder me. Zijn benen kon hij gelukkig bewegen en hij gaf me een duw in de rug, zodat ik uit mezelf los kon komen. Maar hij zat muurvast met zijn rugzak en hing met zijn hoofd ondersteboven. Ik wist dat als het langer ging duren, hij het niet zou overleven.” Notenboom gilde eenmaal boven de longen uit haar lijf om hulp. Het Indische leger kwam net op tijd.
“Dat ik hier nu ben is echt een wonder te noemen. Walter en ik hebben het er nog vaak over.” Toch noemt ze een dergelijke klim niet gevaarlijk. “Iedere dag doen honderden mensen het. Het is gevaarlijker om in de file te staan.”
Uiteindelijk hebben alleen Notenboom en Laserer het laatste stuk naar de 8.850 meter gehaald. De andere twee teamleden waren uitgeput en hadden angst voor bevriezing.
„De ervaringen op de Mount Everest hebben mijn leven veranderd. Ik leef veel meer in het nu en kijk per dag vooruit. Al keer je hier in Nederland weer vrij snel in het normale patroon. Veel te hectisch, chaotisch en volgepland”, vindt de avonturierster.
Haar vriendinnen zijn vaak nieuwsgierig naar de praktische kanten van een expeditie. „Ze vragen hoe het is om vijftig dagen niet te douchen en wat dat bijvoorbeeld doet met je haren. Nou gewoon, mentaal de knop omdraaien en het laten gebeuren”, antwoordt Notenboom nuchter. Al snapt ze de vragen ook wel. “Ik zat zelf ook met vragen over hygiëne, met name toen Walter en ik een tent deelden. Je wilt toch graag intiem met elkaar zijn. Geloof me, daar vind je ook wat op”, zegt ze plagend. Notenboom praat graag over de andere kanten van het verhaal. “Ik leg liever uit hoe het is om 1500 uur alleen over een ijsvlakte te lopen. Alsof je in een melkglas zit. Je ruikt niets, het landschap is steeds hetzelfde. Het is koud en het waait. Echt afzien. Vergelijk het met een soort van extreme meditatie. Een interne reis waarbij je diep gaat. Van die reis en de rust moet je kunnen genieten. Dat kan wellicht niet als je 23 bent en alleen bezig bent met het einddoel.”
Zwerven
Haar huis staat in Canada. In Nederland geeft ze lezingen over onder meer leiderschap, samenwerking en klimaatverandering. Tijdelijk werk om de komende expedities mee te bekostigen. Ze leidt een bijna zwervend bestaan. “Ik zit nu een week in een huis in Amsterdam en weet dat ik straks mijn tas weer ga pakken. Blijf nooit ergens langer dan een paar dagen, dan hebben de mensen genoeg van je bezoek. Dat nomadische, dat is het enige van mijn leven waar anderen soms moeite mee hebben. Maar ik heb het altijd zo gedaan. Gelukkig heb ik hele goede vrienden en mijn ouders natuurlijk, waar ik altijd terecht kan.”
Notenboom is nu 47. „Het mooie van ouder worden is dat je patronen ontdekt in het leven door de keuzes die je hebt gemaakt.” De rest aan ouder worden is minder leuk hoor”, lacht ze. Fysiek zegt ze nog een tijd door te kunnen gaan. „Al zijn de expedities een aanslag op je leven. Bij temperaturen van min 40 verbrand je 10.000 calorieën per dag. Dan krijg je een onverzadigbare honger waar je niet tegenaan kunt eten. Stukken roomboter, chocola, kaas en noten, als het maar vet is. Toch viel ik op de Zuidpool vijftien kilo af in zestig dagen. En ik kreeg ik een prachtig gespierd lichaam door elke dag een slee te trekken met bagage tot honderd kilo. Ik kan het andere vrouwen dus aanraden, haha.”
Extreme gebieden
Het volgende project gaat de hitte van de Sahara in. Notenboom wil nu eenmaal in kaart brengen hoe mensen overleven in extreme gebieden. Is Bernice nergens bang voor? „Voor andere mensen misschien. In de woestijn kunnen we Al Qaeda-rebellen tegenkomen. Maar dat zien we dan wel weer.”
Bron: De Telegraaf